systeem notenbalkHet systeem kom je vaak tegen in bladmuziek bedoeld voor een orkest of zangkoor. Een systeem wordt meestal als het volgende omschreven: verticale samenvoeging van soortgelijke notenbalken in een muziekstuk (compositie). Hiernaast worden de meerdere notenbalken weergegeven met daarvoor een verticale streep of accolade. Door deze streep worden de verschillende notenbalken gegroepeerd tot èèn regel. Zo`n samenvoeging wordt een ‘systeem’ genoemd.

Bekijk het beste noten leren lezen boek
Meer informatie

Waarvoor dient een systeem?

In een koor of orkest wordt er gebruik gemaakt van meerdere instrumenten. Vaak worden deze instrumenten tegelijk bespeeld en daarom is het dus handiger om aparte notenbalken te hebben. In het systeem staan deze balken onder elkaar geplaatst op volgorde van hoogte. De hoogste klank van een stem of instrument wordt boven aan geplaatst en de notenbalken van de lagere klanken daaronder. Bij bepaalde stukken kan men gewoon zijn eigen notenbalk volgen, zonder dat er gebruik wordt gemaakt van meerdere composities (elk instrument èèn). Het lezen van een systeem gebeurt nog steeds van links naar rechts, ook al is deze verticaal geplaatst.

Ontstaan van het systeem

In de 17e eeuw werden composities geschreven met daarin systemen. Voor deze tijd werden de partijen van een orkest gezamenlijk op èèn stuk papier genoteerd. Dit zorgde voor problemen, omdat men niet wist wanneer er tegelijk moest worden gespeeld. Een mogelijke oorzaak was een tekort aan bladmuziek, omdat de boekdrukkunst nog helemaal niet was uitgevonden. Muziekstukken werden dus uitgevoerd op basis van het originele bladmuziek. Pas in de 20e eeuw werd het systeem gebruikt zoals we het nu kennen. Dit systeem is ook van toepassing op tonen die geen onderlinge relatie hebben.

Het gebruik

Bij een orkest samenstelling kan het gebruik van een systeem verschillen. Er wordt meestal gebruik gemaakt van een onderscheid in instrumenten. De instrumenten die een hogere klank voortbrengen worden bovenaan geplaatst en al de andere instrumenten daaronder. Daarnaast is de leesrichting voor zangers en instrumentalisten anders. Hieronder het onderscheid in leesrichting van verschillende partijen:

  • Horizontaal: zangers en instrumentalisten
  • Verticaal: dirigenten, organisten, pianisten en degenen die gebruik maken van bladmuziek met systemen van twee of meer notenbalken.

Geef een antwoord