Van alle pianomuziek en klassieke muziek in het algemeen is en blijft Für Elise een van ‘s werelds meest bekende deuntjes. Het korte rondostuk, in A-B-A-C-A vorm (compositievorm) dateert uit 1810 en is geschreven door de beroemde componist Ludwig van Beethoven. Het pianostuk is gecomponeerd in a-mineur en draagt het nummer WoO 59 (werk zonder opusnummer). De populaire titel van het stuk komt uit een verloren handtekening, die volgens Ludwig Nohl de inscriptie “Voor Elise op 27 april ter nagedachtenis aan Ludwig van Beethoven” droeg. Deze handtekening is echter weer verloren en was Nohl uiteindelijk de enige getuige hiervan. Het ontbrekende jaar kan worden afgeleid door een schetsblad in het Beethoven-Haus in Bonn.
Beethovens Fur Elise, een mooie romantische pianomysterie
Inhoudsopgave
Wie was Elise?
Het is nog altijd onduidelijk wie “Elise” nou eigenlijk precies was. Een van de bekendste theorieën is dat Ludwig van Beethoven het stuk in de eerste instantie “Für Therese” had benoemd, naar Therese von Malfatti, dochter van een bekende arts in Wenen. Bij de publicatie na Beethovens overlijden zou het stuk door de uitgever als “Für Elise” uitgegeven zijn, in verband met het (niet bepaald goed leesbare) handschrift van Ludwig! Een andere theorie is dat er wel degelijk een vrouw namens Elise in het leven van Beethoven was. Een van zijn pianostudentes was op wie hij verliefd was. Technisch gezien is Für Elise ook geen overdreven moeilijk en virtuoos pianostuk, vergeleken met bijvoorbeeld zijn Sonates of andere virtuoze werken. Beethoven schreef, naar verluidt, vaak stukken voor deze pianostudente Elise, die behapbaar voor haar waren, om haar langer als leerling te houden!
Dit zou ze moeten zijn, Elise, voor wie Beethoven Fur Elise componeerde. Elisabeth Röckel, 1814 – Schilderij in het Goethe-Museum, Düsseldorf.
Ontwikkeling van de compositie van Für Elise
De compositie van het werk Für Elise had een relatief lang ontwikkelingsproces met drie achterliggende fasen. Beethoven ontwierp eerst de hoofdmelodie van het stuk in 1808 in een schetsboek voor de Pastorale, Symfonie nummer zes. De bijbehorende pagina werd later uit het schetsboek weggehaald en staat nu onder de titel “Mus. Mevrouw Autograph. Beethoven Landsberg 10” in de Staatsbibliotheek Preußischer Kulturbesitz in Berlijn. Twee jaar later, in 1810, bracht Beethoven enkele correcties en toevoegingen aan in het stuk, dat waarschijnlijk de basis vormde voor de verloren handtekening met de toewijding aan Elise. En als laatste en tevens definitieve versie, die we vandaag de dag allemaal kennen, verschijnt de laatste editie van 1822. Beethoven herwerkt Für Elise en noemde het officieel Bagatelle nr. 25 in a mineur, WoO 59; molto grazioso!
Drie werkfasen:
• Eerste transcript 1808
• Correctie 1810
• Bewerkt in 1822 (toentertijd was Beethoven al doof)
Vorm: A B A C A
• A: waarschijnlijk het meest bekende deel van het muziekstuk
• B: het tempo wordt sneller, de stemming is opgewekter
• C: zeer dramatisch
Illustratie van de allereerste uitgave van het stuk Fur Elise van Beethoven.
Het pianostuk zelf leren spelen
Ben je een begenadigd pianist of heb je nog nooit een pianotoets aangeraakt? Het maakt echt niets uit. Muziek, als universele taal, verbindt ons en kan een leerwereld voor je openen. Ongeacht je niveau is er, voor het leren spelen van Für Elise, gelukkig veel variatie in moeilijkheidsgraad. Er bestaan verschillende vereenvoudigde versies, die de drempel verlagen om te beginnen met spelen. Je kunt het uiteraard op je gehoor proberen of door middel van het nadoen van YouTube filmpjes. Wil je het op de “juiste” manier doen – zoals Beethoven het heeft geschreven en gehoord – zal je toch de noten ervan moeten kunnen lezen.
Je kunt vandaag nog beginnen, door te kijken naar de beschikbare gratis bladmuziek van Für Elise. Laat je vooral adviseren welke bladmuziek passend is voor jou.
Oefentip voor Für Elise
Oefentip: Oefen de gebroken akkoorden als compacte drieklanken, d.w.z. speel de noten tegelijkertijd, om je handen en vingers zo min mogelijk van positie te moeten laten veranderen. Let hierbij vooral op herhalende noten, die gespreid van onder naar boven terugkeren. De terugkerende logica hiervan inzien en begrijpen dat je qua handposities weinig moet doen is de sleutel tot succes. Zie hieronder het fragment van de bladmuziek, met omcirkeld De melodietonen in de rechterhand op een overdreven gearticuleerde manier trainen, zo onthoud je het beter.
Pianoles van Cor Bakker
Volg pianoles bij Cor Bakker en ontvang toegang tot meer dan170 instructievideos en 10 pdf lessen voor maar 149 euro!
Bekijk zijn volledige programma »»
De eerste twee cirkels: hierin zie je de noten A, C en E. De tweede cirkels – E, Gis, B… Zie de simpelheid en probeer je hand zo veel mogelijk te laten liggen op een en dezelfde positie. Hierbij gebruik je alleen je vingers. Vervolgens verschuif je je hand naar de volgende positie voor 3 tonen.
Für Elise gebruikt in films
Ook Hollywood wordt warm van de bekende klanten van Für Elise. Hieronder een aantal voorbeelden van bekende speelfilms waarin Für Elise te horen is als onderdeel van de soundtrack.
• James Bond 007, Licence to Kill van John Glen, 1989
• Fearless van Peter Weir, 1993
• Ludwig van Beethoven – My Immortal Beloved van Bernard Rose, 1994
• The Butcher Boy van Neil Jordan, 1997
• Inglourious Basterds van Quentin Tarantino, 2009
Fur Elise, ook te horen in de soundtrack van een aantal prominente Hollywoodfilms
Vragen of behoefte aan advies?
LeerOnlinePiano is een kennisbank voor alles wat te maken heeft met toetsinstrumenten en het leren bespelen ervan. Aarzel niet om ons geheel vrijblijvend een mail te sturen, als je vragen hebt over het leren spelen van Für Elise, de bladmuziek ervan of andere zaken. We staan je graag te woord.
