In het hoofdstuk ‘maten’ hebben we geleerd dat een maat wordt aangegeven door middel van maatstrepen. Ook hebben we gezien dat een muziekstuk eindigt met een slotstreep (dikke verticale streep op het eind). Maar naast deze maatstrepen kent het bladmuziek van een piano ook nog ‘herhalingstekens’, welke eruit ziet als een slotstreep met twee punten (boven elkaar) ervoor. Zoals de naam al aangeeft worden deze herhalingstekens gebruikt om bepaalde 
maten nog eens te herhalen op de notenbalk. Als notatie maakt men gebruik van twee herhalingstekens: èèn met de punten rechts van de lijn en de ander links. De maten die tussen de twee lijnen staan worden herhaald.
Bekijk het beste noten leren lezen boek
Meer informatieInhoudsopgave
Gebruik maken van herhalingstekens
Wanneer je tijdens het spelen een herhalingsteken tegenkomt moet je onthouden waar deze staat. Op een gegeven moment zal je ook een tweede herhalingsteken tegenkomen en ga je dus weer helemaal terug naar de eerste. Vervolgens speel je de maat weer opnieuw totdat het muziekstuk is afgelopen (in totaal heb je nu twee keer de betreffende maat gespeeld). Wanneer een maat herhaald moet worden zal je bijna altijd twee herhalingstekens tegenkomen. Indien het de bedoeling is om het hele muziekstuk te herhalen wordt het eerste herhalingsteken weggelaten.
Prima en seconda volta
In de afbeelding hierboven zie je twee strepen boven de notenbalk met cijfers eronder. De eerste streep met het nummer 1 staat altijd voor het herhalingsteken en de streep met het nummer 2 altijd erna. Bij de bovenstaande notenbalk speel je nu eerst de maten onder de 1 met streep en wanneer je gaat herhalen begin je weer bij de sleutel aan het begin van de notenbalk. Vervolgens sla je de maten onder de 1 met streep over en speel je verder bij de maten onder de 2 met streep. Het cijfer 1 wordt ook wel de prima volta (Italiaans voor eerste keer) genoemd en de 2 de seconda volta (tweede keer). De prima volta hoeft niet perse boven een maat te staan, want boven meerdere maten is ook mogelijk. Deze maten worden dus allemaal overgeslagen als je gaat herhalen, waardoor je weer begint bij de maten na het herhalingsteken.
Herhalingen op het eind
Naast de herhalingstekens prima volta en seconda volta kom je soms aan het einde van een muziekstuk woorden (Italiaanse afkortingen) tegen, die ook een herhalingsfunctie hebben. Deze woorden staan geplaatst boven de laatste maat van de notenbalk en hebben de volgende betekenis.
- Da Capo (D.C.) = hele muziekstuk nog èèn keer herhalen.
- Capo al Fine (D.C. al Fine) = muziekstuk herhalen vanaf het begin tot het woord ‘Fine’.
- Dal Segno (D.S.) = herhalen vanaf het Segno-teken tot eind.
- Da Capo dal Segno al Coda (D.C. dal Segno al Coda) = herhalen vanaf het Segno-teken tot het Coda-teken.
Bij de Segno en Coda herhaal je dus de maten die tussen de beide tekens in staan. In de afbeelding zie je hoe deze symbolen eruit zien, maar vaak gebruikt men een eigen variant van deze tekens (soortgelijk).
Hallo,
Als beginner, ben ik blij met uw uitleg. Aan mij is verteld dat een eenvoudig muziekstuk tot DS al fine gespeeld wordt, dus met herhaaltekens en dat daarna (na DS al fine) de herhaaltekens genegeerd moet worden. Mijn mening is dat na DS al fine alles opnieuw herhaald moet worden. Is de laatste opvatting juist?
Met een vriendelijke groet,
Leo Avis
Hallo Leo,
Bedankt voor je reactie. Goed om te horen dat de uitleg bruikbaar is. Bij D.C. al Fine herhaal je vanaf het begin tot het woord ‘Fine’. Bij D.C. herhaal je wel het gehele muziekstuk.
Met vriendelijke groet,
Team Leeronlinepiano.nl
Het artikel is uitstekend … dank je wel!
Het springende punt in de vraag van Leo Avis blijft volgens mij onbeantwoord. In ieder geval zoek ik antwoord op de volgende vraag.
Bij een Da Capo of een Dal Segno kom ik passages tegen die voorzien zijn van dubbele puntjes aan het begin en aan het einde en die ik dus eerder al gespeeld heb met herhaling.
Mijn vraag is of ik bij het hernemen van het stuk (D.C. of D.S.) deze met een dubbele punt gemarkeerde herhalingen opnieuw speel of slechts één keer.
Mijn leraren zijn het er niet over eens.
Muzikaal vind ik de oplossing om de dubbele punt herhalingen niet te spelen, bevredigender: je haalt terug waar het stuk over ging ter afronding en het is niet nodig om het er nog eens dik bovenop te leggen met een herhaling. Maar, maar er zijn ook korte passages die zonder herhaling een beetje onaf zijn. Kortom; is er een algemene regel?
Hallo Gerardus,
Daar durf ik vrij weinig over te zeggen of hier een algemene regel voor is, mocht je er al achter zijn gekomen laat het dan gerust weten voor andere bezoekers.
Met vriendelijke groet,
Team Leeronlinepiano.nl
Beste, Mijn dochter speelt saxofoon (ik weet dus niet of ik hier met mijn vraag terecht kan, gezien ik totale leek ben op het vlak van notenleer).
In haar muziekstuk staat D.S. al Coda.
Wat een Segno is en wat een Coda is, weet ik al.
Echter, …ik begreep dat er 2 soorten coda moeten staan, m.n. een kleine en een grote.
In haar muziekstukje vind ik 2 coda’s met dezelfde grootte.
Zij moet dus :
beginnen -> |: en Segno passeren -> 1ste coda passeren -> en bij 😐 opnieuw beginnen bij |: -> tot na :|, waar ze D.S.al Coda tegenkomt en moet dan terug naar het Segno teken -> spelen tot aan het 1ste Coda teken en vervolgens springen naar het volgende Coda teken om het stuk te beeindigen.
=> zie ik dit goed?
mvg
katrien
Hallo Katrien,
Helaas weet ik niet het antwoord op je vraag, maar wellicht weet misschien iemand anders deze vraag.
Wel wens ik je veel succes!
Met vriendelijke groet,
Team Leeronlinepiano.nl