DynamiekIn dit hoofdstuk laten we zien hoe men aangeeft als het geluid van een noot sterk of zacht is. Het volume van noten wordt ook wel de ‘dynamiek’ genoemd. Tijdens het piano spelen is deze dynamiek erg belangrijk, omdat je zo bepaalde emoties (blij of verdrietig) kunt overbrengen door middel van muziek. In principe kan elk instrument sterk of zacht worden bespeeld net zoals jezelf kunt bepalen hoe hard je praat. Maar hoe herkennen we nu tijdens het noten leren lezen of een noot sterk of zacht moet worden gespeeld? Dat lees je hieronder:

Bekijk het beste noten leren lezen boek
Meer informatie

Dynamiek herkennen

Dynamiek forte & pianoOm de dynamiek in een muziekstuk te herkennen moeten we natuurlijk eerst weten hoe we dit noteren op de notenbalk. Bij het hoofdstuk ‘herhalingen’ kwamen er al een paar Italiaanse woorden aan de orde met een bepaalde betekenis. Dit geldt ook voor de dynamiek, want het woord forte staat voor ‘sterk’ en piano (niet verwarren met het toetsinstrument) voor ‘zacht’. Natuurlijk kunnen we nu gewoon deze twee woorden bij de noten zetten, maar vaak zal je een afkorting aantreffen als ‘f’ voor forte en ‘p’ voor piano. Naast sterk en zacht zijn er nog veel meer varianten om de dynamiek van noten te bepalen. Om je het makkelijk te maken hebben we hieronder een kort overzicht van de verschillende soorten dynamiek:

  • ppp (pianissimo possibile)   =  zo zacht mogelijk
  • pp (pianissimo)                       = heel zacht
  • p (piano)                                    = zacht
  • mp (mezzo piano)                    = matig zacht
  • mf (mezzo forte)                       = matig sterk
  • f (forte)                                       = sterk
  • ff (fortissimo)                            = heel sterk
  • fff (forte – fortissimo)             = heel erg sterk
  • ffff (fortissimo possibile)        = zo sterk mogelijk

Deze afkortingen worden genoteerd onder of boven de notenbalk. Wanneer je tijdens het spelen zo`n afkorting tegenkomt moet je proberen de bijhorende dynamiek toe te passen. Vaak staan er meerdere afkortingen op de notenbalk, waardoor je af en toe moet wisselen (vaak per maat). Wat men verstaat onder sterk of zacht is per instrument/stem verschillend. Daarom zal je veel moeten gaan experimenteren totdat je voor elke afkorting een juiste dynamiek hebt gevonden.

Verandering qua sterkte

We weten nu dat de pianist per afkorting van dynamiek moet veranderen, maar wat nu als we dit geleidelijk aan willen doen? Ook hiervoor heeft men weer Italiaanse benamingen bedacht. Wanneer je èèn van de volgende afkortingen tegenkomt behoor je steeds zachter of sterker te gaan spelen:

  • Crescendo (cresc/cres.)             = langzaam aan sterker worden
  • Decrescendo (decresc/decr.)    = langzaam aan zachter worden
  • Diminuendo (dimin/dim.)        = langzaam aan zachter worden
  • Smorzando (smorz.)                    = langzaam zachter tot uiteindelijk stilte

Crescendo & DecrescendoOmdat de Crescendo en Decrescendo zo vaak voor komen bestaan er ook twee symbolen welke terug komen op de notenbalk. Hiernaast zie je de twee symbolen (de lengte wil nog weleens verschillen).

Noten met accenten

We weten nu hoe we noten sterker of zachter moeten spelen en dat dit soms ook langzaam aan veranderd. Daarnaast maakten we gebruik van Italiaanse woorden, welke meestal worden afgekort met een combinatie van ‘f’ en ‘p’. Tot nu toe werd de sterkte van een bepaalde maat veranderd, maar hoe zit het nu met losse noten? Als alleen bepaalde noten van sterkte moeten veranderen wordt dit het ‘accent’ genoemd. Dit accent kun je een beetje vergelijken met de klemtoon van woorden, omdat je deze woorden ook harder uitspreekt. Ook voor deze noten gelden weer Italiaanse woorden, welke met afkortingen op de notenbalk worden genoteerd. De voornaamste afkortingen vind je hieronder:

  • fp (forte-piano)               = sterk en gelijk weer zacht
  • ffp (fortissimo-piano)    = heel sterk en gelijk weer zacht
  • f (forzatissimo)                = sterk accent
  • sf (sforzando)                   = sterk accent
  • ff (forzatissimo)               = heel sterk accent
  • sff (sforzatissimo)            = heel sterk accent
  • sfp (sforzato-piano)         = sterk en gelijk weer zacht
  • rf (rinforzando, rinf)        = groep tonen met accenten

Misschien denk je nu dat onthoud ik nooit, maar ook hier geldt weer oefening baart kunst. Voor nu is het belangrijk dat je weet dat ‘f’ staat voor sterk en ‘p’ voor zacht. Als je dit weet kun je de betekenis van elke afkorting ongeveer wel inschatten.