In ‘piano & onderhoud’ geeft Leeronlinepiano.nl informatie om de levensduur van piano’s te kunnen verlengen door middel van goed onderhoud. Daarnaast is het natuurlijk logisch dat deze informatie op een juiste manier wordt toegepast. Zo zijn er bijvoorbeeld meerdere factoren, welke schade kunnen aanrichten aan de piano. Dit is dan ook gelijk de reden, waarom het onderhoud zo belangrijk is.

Wanneer je pianospel steeds beter wordt sta je er niet op te wachten, dat de piano erop achteruit gaat. Daarom vind je op deze pagina een beschrijving van de verschillende onderhoudsmethodes. Deze methodes zijn vervolgens weer opgedeeld in piano componenten. Zo krijg je informatie over het stemmen van een piano, technisch onderhoud en de mogelijkheid tot restauratie.

Stemmen piano

Piano stemmenPiano stemmen..je kunt natuurlijk wel begrijpen dat we het niet hebben over het uitbrengen van je stem tijdens een verkiezing, maar over het stemmen van een piano om hem weer zuiver te laten klinken. Dit stemmen moet helaas één a twee keer per jaar worden uitgevoerd, wat overigens niks zegt over de kwaliteit van de piano.

De veroorzakers komen namelijk van buitenaf. Denk hierbij aan zonlicht, temperatuur en luchtvochtigheid. In piano & omgeving kom je hier alles over te weten. Nu weer terug naar het stemmen van de piano. We gaan het in dit geval niet specifiek hebben over het stemmen, maar over de verschillende componenten waaruit een piano bestaat. Zo krijg je informatie over het klavier, klankkast, binnenzijde, buitenzijde en messing onderdelen (pedalen en wielen).

Behandeling snaren

Een piano is zowel een slag-, snaar- als toetsinstrument. Bij het stemmen wordt er vrijwel altijd gesproken over het behandelen van de snaren. Dit komt onder andere, omdat de toetsinstrumenten de slaginstrumenten aansturen. Vervolgens veroorzaken de slaginstrumenten weer trillingen bij de snaarinstrumenten. Hierdoor wordt duidelijk dat de snaren eigenlijk hetgeen zijn, welke de trilling oftewel de klank beïnvloeden.

De trillingen, die de snaren voortbrengen, worden versterkt door de zangbodem (klankbord). Daarnaast zijn er meerdere factoren, welke de toonhoogte bepalen van de snaren. Dit zijn onder andere de lengte, spanning en dikte van elke snaar. Twee van deze drie eigenschappen zijn al bepaald door de leverancier, waardoor je hier geen invloed meer op kan uitoefenen.

De spanning daarentegen is wel te beïnvloeden met behulp van een professionele pianostemmer. De reden waarom ervoor een pianostemmer wordt gekozen is vanwege de vele factoren, welke allemaal een rol spelen bij het stemmen van de snaren. Hieronder wordt er met betrekking tot de behandeling van nieuw besnaarde als piano’s voor optredens nog een aparte beschrijving gegeven. Het is namelijk zo dat het onderhoud bij deze piano’s anders is, dan bij oudere varianten.

Behandeling nieuw besnaarde piano’s

Zoals hiervoor al kort werd verteld worden piano’s, welke nieuw besnaard zijn, anders behandeld dan de wat oudere varianten. Dit heeft te maken met de spankracht waarmee de snaren zijn gespannen. Deze spankracht zegt iets over de klank, die de snaar maakt, als zowel de frequentie ervan.


TIP VAN LEERONLINEPIANO
Pianoles van Cor Bakker
Pianoles van Cor Bakker
Volg pianoles bij Cor Bakker en ontvang toegang tot meer dan
170 instructievideos en 10 pdf lessen voor maar 149 euro!
Bekijk zijn volledige programma »»


De snaren van een nieuwe piano zijn wel gespannen, maar nog niet ver genoeg uitgerekt. Oude piano`s daarentegen zijn al vaker gestemd, waardoor er weinig rek meer over is. Een nieuwe piano heeft nog wel voldoende rek en zal daarom in het eerste jaar drie tot vier keer gestemd moeten worden.

Behandeling piano’s voor optredens

Piano's voor optredensDe snaren van piano’s voor optredens worden op een andere manier onderhouden. Er kan gezegd worden, dat dit zorgvuldiger gebeurt. Dit heeft niet zozeer met het aantal stemmingen te maken, maar ook met andere factoren. Een piano, welke bijvoorbeeld vijftien jaar in een huis staat, heeft in principe alleen last van de invloeden binnenshuis. Een piano voor optredens staat daarentegen vaak niet op een vaste locatie.

Zowel het verplaatsen van een piano als de verschillen in luchtvochtigheid, temperatuur en zonlicht zijn vaak negatief voor de stemming van de snaren. Daarom wordt een piano voor elk optreden opnieuw gestemd. Dit heeft er ook mee te maken dat het publiek zuivere klanken wil horen, waardoor de investering het meer dan waard is.

Behandeling klavier

De behandeling van het klavier, welke ook wel wordt aangeduid met piano toetsenbord, is één van de belangrijkste componenten. Het klavier wordt namelijk het meest gebruikt door de pianist, waardoor deze ook vaak toe is aan onderhoud. Zelfs bij het hebben van schone handen wordt het klavier nog aangetast. Misschien heb je het weleens opgemerkt bij je (oude) laptop dat sommige toetsen wat doffer van kleur worden. Hetzelfde komt ook voor bij de toetsen van de piano, waar gelukkig gewoon een oplossing voor is.

Behandeling klavierHet klavier kan namelijk gewoon schoongemaakt worden, waarvoor zowel een droge als vochtige doek benodigd is. Neem als eerste het klavier af met de vochtige doek en vervolgens met de droge doek. Gebruik nooit agressieve middelen om het klavier schoon te maken. Denk hierbij aan schoonmaakmiddelen als spiritus, chloor etc.

Mocht je het klavier toch willen behandelen met een bepaalde vloeistof, zorg er dan voor dat deze niet direct in contact komt met het klavier. Alleen de doek in contact brengen met de vloeistof, welke vervolgens te gebruiken is voor het klavier. Hiermee kan namelijk worden voorkomen, dat een vloeistof zich teveel concentreert op één plek. Daarnaast is het verstandig om het klavierdeksel open te houden, dit geeft een goede luchtstroom rondom het toetsenbord, wat het kromtrekken van de toetsen tegengaat.

Behandeling buitenkant kast

De buitenkant van de klankkast wordt vaak ook behandeld. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om geen decoratiestukken, welke kringen achterlaten, op de piano te plaatsen. Dit omdat deze beeldjes of vazen op ten duur kringen kunnen achterlaten, die vervolgens niet meer te verwijderen zijn. Waarschijnlijk wist je het voorgaande al en daarom zullen we het nu vooral hebben over de behandeling van verschillende piano klankkasten.

Wanneer je de buitenkant van een piano wil behandelen zal er rekening gehouden moeten worden met de oppervlakte afwerking. Dit is namelijk één van de richtlijnen, welke benodigd is voor de behandeling. Zo zijn bijvoorbeeld kasten met een generfd houten uiterlijk gesatineerd, oudere piano’s (> 40 jaar) gepolitoerd en hebben de moderne varianten vaak een afwerking met een polyester laklaag.

Hieronder volgt een beschrijving van de verschillende methodes van behandeling, waarin naar voren komt: messing onderdelen, oude en nieuwe piano’s gesatineerd, oude piano’s gepolitoerd en nieuwe piano’s zonder houtnerf.

Messing onderdelen | wielen, pedalen en overige onderdelen

Alle akoestische piano’s hebben onderdelen, die gemaakt zijn van het materiaal messing. Deze messing onderdelen worden natuurlijk anders behandeld. De slotplaat, klepscharnier, pedalen en wielen krijgen namelijk een behandeling met koperpoets. Wanneer je gebruik maakt van koperpoets is het belangrijk om met het één en ander rekening te houden. Zo mogen bijvoorbeeld de omliggende delen niet met het koperpoets in aanraking komen, want anders zullen er vlekken ontstaan (wit van kleur).

Oude en nieuwe piano’s | gesatineerd

Gesatineerde oude en nieuwe piano’s zijn aan de buitenkant afgewerkt met een dunne transparante laklaag. Deze laklaag is vaak al aangebracht door de pianomakerij zelf. Hoe je kunt zien als de piano gesatineerd is? Nou, dat is niet heel moeilijk. Als je het fineer (dun hout met een gelijkmatige dikte) kunt zien, betekent dit dat de piano gesatineerd is.

Gesatineerde piano’s zijn erg gevoelig voor vocht en spetters. Bij een langdurige concentratie van water op de afwerkingslaag kunnen er kringen ontstaan, welke vervolgens indrogen en een bleke lichte plek op de buitenkant van de piano achterlaten. Dit heeft er onder andere mee te maken, dat het vocht zich onder de laklaag bevindt. In dit geval is verwijdering niet meer mogelijk tenzij er restauratie plaatsvindt.

Behandeling gesatineerde laag

Als je een piano met gesatineerde laag wilt afnemen, dan is een natte doek niet geschikt. Maak in dit geval gebruik van een plumeau of stofdoek. Mocht je het nodig vinden om de piano in te vetten met houtveredelingsolie of onderhoudsolie, dan kan dat met teakolie. Gebruik deze teakolie vervolgens wel weer voorzichtig. Het is namelijk zo, dat bij teveel gebruik van deze olie deze niet meer wordt opgenomen door het hout. Daarom is het verstandig om maar één keer per jaar de piano te behandelen met teakolie.

Oude piano’s | gepolitoerd

Hoe je een oude akoestische piano (incl. vleugel) kunt behandelen, welke gepolitoerd is? Nou, het is namelijk zo dat het afstoffen op dezelfde manier kan als bij een nieuwe piano met hoogglans. Daarnaast is het wel belangrijk om te weten, dat wanneer je gebruik maakt van polish, hier niet stoffen als siliconen in aanwezig zijn.

Met een zachte doek is het mogelijk om vingerafdrukken te verwijderen. Gebruik in dit geval geen spiritus, glasreiniger of andere middelen op basis van alcohol. Het is namelijk zo dat deze stoffen het politoer laten oplossen, wat natuurlijk de grootste nachtmerrie is voor elke pianist.

Nieuwe piano’s | hoogglans (zwart of andere kleur), zonder houtnerf

Hoe behandel je een nieuwe piano met hoogglans? Bij het schoonmaken oftewel afstoffen is het handig om gebruik te maken van een zachte plumeau. Daarnaast is het verstandig om minimaal één keer per jaar de piano te poetsen met een hoogglans polish. Deze polish mag vervolgens weer geen siliconen of soortgelijke bestandsdelen bevatten.

Vieze vingerafdrukken zijn natuurlijk geen fraai gezicht tijdens de pianolessen. Het is daarom verstandig om gebruik te maken van ruitenreiniger. Met een paar druppels op een zachte doek, zijn deze al te verwijderen. Let op! Nooit de vloeistof direct aanbrengen op het oppervlakte van de piano, maar met behulp van een doek.

Behandeling binnenkant kast

In het voorgaande hoofdstuk is uitgebreid naar voren gekomen hoe de buitenkant van de piano kan worden behandeld. Nu gaan we het hebben over hoe op een simpele, maar effectieve manier de binnenkant zorgvuldig kan worden behandeld. Het spreekwoord ‘voorkomen is beter dan genezen’ is dan een goed aanknopingspunt. Hou daarom vloeistoffen zoals cola, limonade en water op afstand. Het zijn namelijk allemaal vloeistoffen, die de piano sterk kunnen aantasten.

Natuurlijk kan de pianist zelf of anderen ook schade aanbrengen aan de piano. Het is daarom ten strengste verboden om de bassnaren aan te raken. Een mens heeft namelijk zuurresten op zijn handen zitten. Deze zuurresten blijven op de bassnaren achter en er zal op lange termijn corrosie worden gevormd. Het gevolg hiervan is dat de helderheid en volume minder worden. Daarnaast kan er een zoemend geluid ontstaan. Om het stof binnenin de piano te verwijderen kan een stofzuiger worden gebruikt. Ga vervolgens wel weer voorzichtig te werk en raak het mechanisme niet aan. Een ander manier is om gebruik te maken van een plumeau.

Regelmatig technisch onderhoud

Technisch piano onderhoudHet pianomechaniek is erg belangrijk voor het geluid en de manier van spelen op een akoestische piano. Er treedt namelijk slijtage op en dan met name tussen de hamers en snaren. Daarnaast spelen de verschillende componenten, welke de klank produceren, hierbij een grote rol. Het is daarom belangrijk om rond de vijf a tien jaar technisch onderhoud te verrichten, waardoor slijtage kan worden voorkomen.

Naast slijtage zal ook de kwaliteit van de klank afnemen. Dit heeft te maken met het aantal aanslagen, welke de hamers op de snaren maken. Daarnaast zullen de meest gebruikte onderdelen, waaronder het klavier, schoongemaakt worden. Al deze handelingen kunnen binnen één dag aan huis worden uitgevoerd.

2 gedachten over “Piano & onderhoud

  1. Mijn complimenten voor deze uitgebreide pagina over het onderhoud. Ben al veel te weten gekomen. Echter, zoals al duidelijk wordt, is het altijd belangrijk om een specialist in te schakelen. Een piano bestaat immers uit diverse componenten, welke precies goed moeten worden afgesteld.

    Maar het blijft altijd handig om als pianist zijnde een beetje verstand te hebben van je instrument 😉

  2. Ik heb een oude piano gekregen, een staande (sorry als ik niet de correcte term gebruik).

    Hij werkt niet meer (er zijn ook onderdelen uitgehaald) maar hij is open en er zijn lampjes ingeplaatst waardoor het een prachtig decoratiestuk is.

    Aan de snaren zit allemaal stof gekleeft en ik vraag mij af hoe ik dit het beste kan verwijderen om ze daarna op te poetsen met koperpoets.

    Bij voorbaat dank voor advies 🙂

Geef een antwoord