Laat je piano stemmen door een pianostemmer

Akoestische instrumenten hebben veel voordelen ten opzichte van hun elektrische equivalenten of imitaties. Denk aan het design, de natuurlijke uitstraling maar het belangrijkste nog: de klankkwaliteit, klankkleuren en het scala aan dynamische mogelijkheden. Desalniettemin lijkt ieder voordeel ook een mogelijk nadeel te hebben; in dit geval komen we al gauw terecht bij het piano stemmen. Oude instrumenten geven soms een hels karwei aan de pianostemmer. Hierbij bestaat de grootste klus voor de pianostemmer nog niet eens uit het piano stemmen maar het reviseren ervan. Wanneer je echter een (relatief) nieuw instrument in je bezit hebt, of gaat aanschaffen, draait het maar om één ding: goede en regelmatige zorg. In dit blogartikel willen we je informeren over de basis van het piano stemmen en in welke frequentie dit min of meer moet gebeuren. 

Piano stemmen: doe het zelf of toch door de pianostemmer?

Een pianostemmer aan het werk. Het stemmen van kostbare schatten van vleugels als deze is een grote verantwoordelijkheid…

Allereerst stelt zich de vraag: is het piano stemmen een klus die je eigenhandig kunt klaren of ben je afhankelijk van de gespecialiseerde pianostemmer? In de meeste gevallen het laatste. Hoewel er talloze handleidingen bestaan over hoe je een piano wilt stemmen, betreft dit een klus die je het beste aan een specialist kunt overlaten. Leren piano stemmen is een uitgebreid leerproces dat veel geduld en discipline vergt. Een klein foutje kan immers kostbare consequenties hebben. Dus niet zomaar wat proberen is geraden.

Piano stemmen hoort nou eenmaal bij het terugkerende onderhoud van je instrument. Wanneer je piano of vleugel vals begint te klinken hoor jij (en het luisterende publiek) dat meteen en heb je bovendien minder inspiratie om vaak te spelen. Tevens één van de (bewuste of onbewuste) redenen waarom muziekliefhebbers helaas het instrument vaak niet aanraken en de hobby meer en meer naar de achtergrond verschuift. Je piano regelmatig (laten) stemmen zorgt ervoor dat je instrument in topvorm, evenals de klank ervan, waardoor je met evenveel plezier blijft musiceren.

Hoe vaak moet je je piano stemmen?

Op de vraag hoe vaak je je piano idealiter moet (laten) stemmen bestaat geen universeel antwoord. In grote lijnen, bij gemiddeld ‘gebruik’, wordt vaak gesproken van een frequentie van één keer in de zes maanden. Hoe stabieler het klimaat in de ruimte, waar je piano staat, hoe minder vaak het instrument gestemd zal moeten worden. Luchtvochtigheid, zonlicht en temperatuur spelen vaak een verrassend grote rol in het ontstemmen van je piano. Wees er ook bewust van dat, wanneer je een nieuw instrument aanschaft, de piano eerder aan een stembeurt toe zal zijn. De diverse materialen en onderdelen in een splinternieuwe piano zijn nog niet ingespeeld. De snaren hebben ook nog extra rek. Dit is een kwetsbare periode, waarin je idealiter het instrument iets vaker laat stemmen. Op deze manier hou je een mooie stabiele klank over, wanneer het instrument helemaal ingespeeld is en gesetteld is in zijn nieuwe omgeving. In veel gevallen moet je hierna je piano één keer per jaar een stembeurt geven, ook wanneer er niet of weinig op gespeeld wordt. Piano stemmen zorgt er simpelweg voor dat je instrument een langere levensduur heeft en in topconditie blijft.

De klankbodem van een ‘upright’, een staande piano. Verschillende factoren, waaronder temperatuur en luchtvochtigheid, kunnen de stemming van je piano ontregelen.

Waarom raakt een piano ontstemd?

Zoals we al zeiden heeft het binnenklimaat een grote invloed op de stemming van je piano. Bij weersveranderingen (er zeker seizoensveranderingen) schommelt ook de luchtvochtigheidsgraad en temperatuur binnenshuis. Op deze momenten kan je piano sneller ontstemd raken. Dit komt mede door het krimpen en uitzetten van het hout van de zangbodem. Over de kam, die op de zangbodem is gelijmd, lopen snaren, die via trillingen afgeven aan de bodem. De zangbodem zet deze vibraties op zijn beurt weer om in geluid. Wanneer de zangbodem krimpt of uitzet loopt de kam hierin mee. In dit proces kan je piano vals gaan klinken.

Een paar tips

• Piano stemmen is niet voor iedereen weggelegd. Ben je zelf gecertificeerd en ervaren in dit proces, dan hoeven we je weinig te vertellen. Ben je dat niet, laat je piano dan altijd stemmen & onderhouden door een doorgewinterde pianostemmer. Hoe weet je of deze pianostemmer betrouwbaar is? Check dan of hij of zij is aangesloten bij de VvPN (Vereniging voor Pianotechnici Nederland). 
• Minder vaak je piano stemmen? Dat kan. Zorg ervoor dat het klimaat in je huis zo stabiel mogelijk is. Muziekstudio’s hebben niet voor niets luchtbevochtigers of –ontvochtigers staan, zodat de kostbare instrumenten in topconditie blijven. Vergelijk het met een museumstuk. Bovendien is het voor je eigen gezondheid ook niet slecht om op de luchtvochtigheid in huis te letten!

Piano stemmen is een klus die je niet moet onderschatten. Zie hier een paar van de tools die door pianostemmers worden gebruikt in het proces.

Heb je nog specifieke vraagstukken omtrent het thema piano stemmen of aanverwante zaken? Aarzel niet om ons een bericht te sturen.