De mooiste pianostukken van Schubert om te luisten & spelen

Franz Schubert, voluit Franz Peter Schubert, (geboren op 31 januari 1797, Himmelpfortgrund, nabij Wenen – overleden op 19 november 1828, Wenen), was een Oostenrijkse componist die een brug heeft gelegd tussen de wereld van klassieke en romantische muziek. Schubert staat onder andere bekend om de melodie en harmonie in zijn liederen, kamermuziek en diverse andere instrumentele composities. Hoogtepunten uit zijn grote oeuvre zijn onder andere de negende symfonie in C majeur, symfonie in b mineur (“De Onvoltooide”; 1822), missen en pianowerken. Vandaag kijken we naar drie van de mooiste pianostukken van Schubert die je sowieso beluisterd moet hebben en misschien zelfs gespeeld…?

Een schilderij portretteert Maestro Franz Schubert. Deze grootmeester mocht niet ouder worden dan 31 jaar en heeft meer dan 1000 composities op zijn naam staan!

Ständchen (Serenade nummer 4, D. 957)

Schubert is niet ouder geworden dan 31 jaar en heeft maar liefst meer dan duizend composities op zijn naam staan! Franz Schubert is een echte superster in de hemel van klassieke muziek. Onder zijn duizenden werken zijn meer dan 600 liederen – melodieën: het favoriete genre van het romantische Duitse publiek van die tijd. Het begin van de 19e eeuw was getuige van een overvloed aan poëzie. Schrijven was een ware sport: in het klassieke muziekcircuit werden er wel meer dan tien liederen per dag geschreven!

“Ständchen” – de “Serenade” komt uit een verzameling van 14 liederen en kreeg de bijnaam van de uitgever Tobias Haslinger, ten tijde van de postume publicatie. “Ständchen” ontleent zijn teksten aan Ludwig Rellstab. Twee favoriete romantische thema’s worden hier samengebracht: de liefde en de nacht. “Zwijgend smeken mijn liedjes / Door de nacht naar jou / Beneden in het rustige bos, / Schat, kom naar mij! […]” zijn woorden die Schubert inspireerden. De compositie is zowel voor zanger en begeleider beschikbaar als nieuwe bewerkingen van (onder andere) Franz Liszt, die de compositie voor piano solo omschreef.

Beluister in de bovenstaande video een uitvoering van Ständchen, gespeeld door de befaamde pianist Vladimir Horowitz. Let wel, dit is een vrij moeilijke bewerking van Franz Liszt. Niet echt geschikt voor de beginnende pianist.

Impromptu nummer 3 in Ges majeur, D. 899 Opus 90

In dezelfde geest als de spontaniteit in de wereld van poëzie – is deze Impromptu een kort stuk dat ter plaatse gecomponeerd is, zonder voorbereiding. “Impromptu” kan vertaald worden als improvisatorisch/zonder voorbereiding. De componist “beweert” dan ook dat het een soort improvisatie is. Uiteraard zal Schubert bij het op schrift zetten wat meer tijd genomen hebben, om alle harmonieën correct te noteren en de klassieke structuren te respecteren. We zaten toen natuurlijk nog lang niet in de tijd van laissez faire van Erik Satie, waarbij structuur en symmetrie in composities niet meer per se “nodig” waren.  Schubert schreef tussen 1827 en 1828 twee series van vier Impromptu’s, tegen het einde van zijn leven. Er is een heel scala aan emoties in verwerkt. Neem de Impromptu nr. 3 uit de eerste cyclus (D. 899, Op. 90): lijkt het niet net zo natuurlijk uit de vingers van de pianist te stromen als een waterval?

De YouTube video (bovenstaande link) illustreert de pianistische magie van Arthur Rubinstein, die zich aan deze muzikale “waterval” waagt. Laat je inspireren!

Pianosonate nummer 20 in A majeur, D. 959

Herfst 1827. Schubert is dertig jaar. Hij is net bezig met het afronden van zijn beroemdste liedcyclus, “Winterreise” (Winterreis”). Dit heeft de composities die daarop volgden in grote maten beïnvloed. Geschreven tussen dit keerpunt in de herfst en september 1828, lijken zijn drie laatste pianosonates (D. 958 tot 960) meer dan enig ander werk van deze tijd te worden achtervolgd door de eenzame winterreis van de ‘Wanderer’ uit de ‘Winterreis’ – het is voor de fantasie verleidelijk om in deze (muzikale) eenzame reiziger het silhouet van Schubert te zien (of te horen).

De twintigste pianosonate in A majeur, slechts enkele weken voor zijn dood gecomponeerd, zit vol contrasten, en de luisteraar van de ene uitsparing naar de andere brengt in het scala van menselijke emoties. Zoals het langzame deel in de toonsoort fis mineur, die fungeert als het “zwaartepunt”. In navolging van een quasi hypnotiserend hoofdthema, ontketent het middengedeelte muziek van extreem geweld, bijna chaotisch, waarvan het vuur pas aan het einde wordt gedoofd in een fragiel eindgedeelte. Je moet wachten op de laatste twee delen van de sonate om het “licht aan het einde van de tunnel” weer waar te nemen.

TIP VAN LEERONLINEPIANO
Pianoles van Cor Bakker
Volg pianoles bij Cor Bakker en ontvang toegang tot meer dan
170 instructievideos en 10 pdf lessen voor maar 149 euro!
Bekijk zijn volledige programma »»

Let ook hier dat deze pianosonate (zowel qua moeilijkheidsgraad en lengte) niet geschikt is voor beginners. Laat je vooral instrueren door een ervaren pianodocent om te kijken welke gedeelten ervan wél haalbaar zijn. Bovendien bestaan er vereenvoudigde bewerkingen qua bladmuziek. Luister zelf en laat je betoveren door de filosofische winterreis in dit lange pianostuk, bestaande uit vier delen.

Hieronder een opname van februari 2005 in Amsterdam, gespeeld door Grigori Sokolov. De tijden in de video (van bijna totaal driekwartier) zijn qua delen als volgt:

• 00:00 Allegro
• 16:31 Andantino
• 26:05 Scherzo: Allegro vivace – Trio: Un poco più lento
• 31:53 Rondo. Allegretto – Presto.

Het “donkere” tweede deel, waar wij het in dit artikel over hadden, begint dus bij minuut 16:31′.